Ποιός θα είναι ο επόμενος Αρχηγός της Αστυνομίας; Το προφίλ του Ηγέτη

1. Με αφορμή τις επερχόμενες «κρίσεις» και την επιλογή Αρχηγού στην Αστυνομία, θα ήθελα να μοιραστώ μερικές σκέψεις μου με την Ηγεσία του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη και συνακόλουθα με τα μέλη του Κυβερνητικού Συμβουλίου Εξωτερικών και ΄Αμυνας (ΚΥ.Σ.Ε.Α).
2. Έχει αποδειχτεί πολλές φορές ότι με τη χρηστή διοίκηση έχουμε αξιόλογα επιτεύγματα. Για να επιτύχουμε αυτό χρειάζεται καλή ηγεσία. Καλός ηγέτης είναι αυτός που είναι προικισμένος με ορισμένα χαρακτηριστικά. Μερικά από αυτά είναι έμφυτα, μερικά αποκτούνται με γνώσεις και δεξιοτεχνίες. Η αντίληψη ότι οι ηγέτες χρειάζονται εκπαίδευση για να αναδείξουν τα προσόντα τους ενισχύεται και από το γεγονός ότι η «ηγετικότητα» (leadership) είναι πλέον προαπαιτούμενο σε πολλούς τομείς της καθημερινής μας ζωής.
3. Τα βασικά γνωρίσματα του ηγέτη-manager είναι:
α. Η αντιληπτική ικανότητα σχετικά με επερχόμενες καταστάσεις ή γεγονότα με ταυτόχρονο προσανατολισμό στο στόχο και την αποστολή του οργανισμού,
β. Η ανθρώπινη ικανότητα που αφορά τον χειρισμό του ανθρώπινου δυναμικού και
γ. Οι γνώσεις, η εμπειρία και οι δεξιότητες που διαθέτει και τον βοηθούν στη γρήγορη και σωστή λήψη αποφάσεων.

4. Αναμφισβήτητα ο ηγέτης είναι μια στρατηγική προσωπικότητα που διαθέτει δύο βασικές ικανότητες, αφενός μεν, να αντιλαμβάνεται και να κατανοεί πλήρως την ουσία των γεγονότων, δίχως να επηρεάζεται από τρέχουσες αντιλήψεις, προκαταλήψεις ή συμπεριφορές, αφετέρου δε, να αποφασίζει γρήγορα και σωστά και να εφαρμόζει τις αποφάσεις του δίχως φόβο και δισταγμό. Χρέος της ηγεσίας δεν είναι μόνο να λέει αλλά και να οδηγεί στο σωστό, μέσα από τη διαδικασία δημιουργίας συναρπαστικών οραμάτων, που καθημερινά μετατρέπονται σε πράξη.

5. Ο Theodore Levitt, καθηγητής του Harvard Business School και εκδότης του Harvard Business Review, που επινόησε τον όρο globalization (παγκοσμιοποίηση), αναφέρει: «Το μάνατζμεντ συνίσταται στην αξιολόγηση της κατάστασης, στον προσδιορισμό στόχων και σκοπών, στην ανάπτυξη στρατηγικών για την επίτευξη στόχων, στη συγκέντρωση των απαιτούμενων πόρων, στον προγραμματισμό, οργάνωση, καθοδήγηση, συντονισμό και έλεγχο όλων των προηγούμενων ενεργειών, ώστε να επιτευχθούν οι στόχοι και οι σκοποί, που έχουν προτεθεί, με αποτελεσματικότητα».

6. Και ένα «μυστικό» του Αμερικανού Στρατηγού Colin Powell (The Leadership secrets of Colin Powell) για την Ηγεσία: «Η μέρα που οι στρατιώτες σου θα σταματήσουν να σου φέρνουν για επίλυση τα προβλήματά τους, είναι η μέρα που σταματάς να είσαι ο πραγματικός ηγέτης τους. Το κάνουν αυτό, είτε επειδή έχασαν την εμπιστοσύνη τους, ότι θα μπορέσεις να τους τα λύσεις, είτε επειδή έχουν συμπεράνει, πως δεν σε ενδιαφέρει να τα λύσεις. Και οι δύο πιθανότητες αποτελούν αποτυχία για την ηγεσία».
7. Το νομικό πλαίσιο που καθορίζει το σύστημα αξιολόγησης, κρίσεων και προαγωγών των αξιωματικών της αστυνομίας καθορίζεται από τις διατάξεις του Π.Δ. 24/1997, όπως αυτό τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε μεταγενέστερα. Οι αξιωματικοί κρίνονται από τα αρμόδια συμβούλια με βάση τη βαθμολογία στις ετήσιες εκθέσεις αξιολόγησης που συντάσσονται από τους προϊσταμένους τους (συντάκτες – γνωματεύοντες) και τα λοιπά στοιχεία του ατομικού τους φακέλου (όπως ηθικές και υλικές αμοιβές, πειθαρχικές ή ποινικές κυρώσεις κ.λ.π), εφόσον αυτά δεν αναφέρονται σε χρόνο πέραν της δεκαετίας (με εξαίρεση τις ανώτερες πειθαρχικές ποινές και ποινικές καταδίκες και την αξιολόγηση των προσόντων που αφορούν το ήθος, τη διαγωγή και τα ψυχικά τους προσόντα):
α. Οι εκθέσεις αξιολόγησης περιλαμβάνουν δέκα (10) κριτήρια, ήτοι την επαγγελματική κατάρτιση, τη διοικητική ικανότητα, το ενδιαφέρον και δημιουργικότητα, την αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα, το ήθος και τη διαγωγή, τα ψυχικά προσόντα, τα σωματικά προσόντα, τις υπηρεσιακές σχέσεις, τις σχέσεις με πολίτες και αρχές, την αξιοποίηση ανθρώπινου δυναμικού και μέσων.
β. Ειδικά οι αστυνομικοί διευθυντές και οι ανώτατοι αξιωματικοί επιπλέον της βαθμολογίας πρέπει να διαθέτουν τα ακόλουθα προσόντα: (1) ευρεία διοικητική και επιτελική πείρα και (2) γενικότερη επαγγελματική μόρφωση που συνάγεται: (ι) από την όλη σταδιοδρομία τους, (ιι) από την ευδόκιμη αποφοίτηση από τις επαγγελματικές σχολές της αστυνομικής ακαδημίας, (ιιι) από την επίδοσή τους σ΄αυτές.
γ. Ενισχυτικά προσόντα είναι η πανεπιστημιακή μόρφωση, η γνώση ξένων γλωσσών και η ευδόκιμη αποφοίτηση από τις επαγγελματικές σχολές των ενόπλων δυνάμεων.
8. Ο Αρχηγός επιλέγεται μεταξύ των Αντιστρατήγων και Υποστρατήγων γενικών καθηκόντων από το ΚΥ.Σ.Ε.Α για θητεία δύο ετών, η οποία μπορεί να παραταθεί μέχρι ένα ακόμη έτος (άρθρο 36 ν. 4249/2014 και άρθρο 39 π.δ.24/1997). Ο Αρχηγός πρέπει να συνδυάζει το σύνολο των ανωτέρω δεξιοτήτων και ειδικότερα τα περισσότερα από τα κατωτέρω προσόντα. Πρέπει δηλαδή:
α. Να έχει ευρεία διοικητική και επιτελική πείρα. Αυτό σημαίνει ότι έχει υπηρετήσει και έχει ασκήσει διοίκηση σε μικρές και μεγάλες επιχειρησιακές (μάχιμες) και επιτελικές μονάδες επιδεικνύοντας εξαιρετική δραστηριότητα και ασκώντας, κατά το δυνατόν, το σύνολο των αρμοδιοτήτων (ώστε να έχει σφαιρική και ολοκληρωμένη εικόνα) των αστυνομιών γενικής αστυνόμευσης, τροχαίας, δημόσιας ασφάλειας, κρατικής ασφάλειας και αλλοδαπών- προστασίας συνόρων (άρθρο 11 ν. 4249/2014).
β. Να έχει γενικότερη επαγγελματική μόρφωση, δηλ. να έχει αποφοιτήσει ευδόκιμα και με άριστες επιδόσεις από τις Σχολές της Αστυνομικής Ακαδημίας (Σχολή Αξιωματικών, Σχολή Εθνικής Ασφάλειας, Σχολή Μετεκπαίδευσης και Επιμόρφωσης/ Τ.Ε.Μ.Ε.Σ κ.λ.π.).
γ. Να έχει Πανεπιστημιακή μόρφωση.
δ. Να γνωρίζει ξένες γλώσσες.
ε. Να έχει αποφοιτήσει ευδόκιμα από τις επαγγελματικές σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων (Σ.ΕΘ.Α, Διακλαδική Σχολή Πολέμου κ.λ.π.).

9. Η επιλογή της Ηγεσίας θα γίνεται με βάση το «βιογραφικό» είχε δηλώσει πέρυσι ο πρώην Υπουργός Δημόσια Τάξης και Προστασίας του Πολίτη Ιωάννης Πανούσης. Όμως ο ίδιος δεν το τήρησε. «Πετσόκοψε» τους άριστους (ενδεικτικά αναφέρεται η περίπτωση Παναγιώτη Στάθη), επιβεβαιώνοντας τη ρήση «δάσκαλε που δίδασκες και νόμο δεν εκράτεις». Και έτσι έμεινε η επετηρίδα με τα «φτωχά» βιογραφικά!!! Θα επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο;;; Οψόμεθα.

10. Και επειδή τα ανωτέρω «φαντάζουν» εξωπραγματικά μπορεί κανείς να τα «αγνοήσει» και να ακολουθήσει την εύκολη και διαχρονική λύση (ας μη ξεχνάμε τις περίφημες «λίστες» Σουλτάτου) της επιλογής του «φίλα προσκείμενου», εκείνου που κατά τον John Kenneth Galbraith θα παίξει το ρόλο του «καλού στρατιώτη», εκπληρώνοντας και τις «επιθυμίες» των κυβερνώντων.

Νικόλαος Αθ. Μπλάνης
Αντιστράτηγος Αστυνομίας ε.α.
Επίτιμος Προϊστάμενος Κλάδου Οργάνωσης
και Ανθρώπινου Δυναμικού Α.Ε.Α./Υ.Δ.Τ.
Πτυχιούχος Νομικής Σχολής Αθηνών